Habar Gidir- maamulgoboleedka galmudug

Saddex walxaato Ya ku taal, sadex kaleeto yeeli mee

Beesha Habargidir waxay ka tirsan tahay beelweynta Hawiye, ee laga helo deegaano badan oo ka tirsan Geeska Afrika. Intaas waxaa dheer, beesha Habargidir waxay si rasmi ah u degaan caasimada soomaaliya ama gobolka banaadir, gobolka shabeelada hoose , gobolka shabeelada dhexe, gobolka jubada hoose ,gobolka jubada sare, gobolka sool , gobolka nugaal, gobolka togdheer,iyo Gobolada Dhexe ee wadanka Soomaaliya.

Magaca Habargidir: Taariikh iyo Asal

Magaca “Habargidir” waa mid si weyn loogu yaqaan gudaha bulshada Soomaaliyeed, waxaana jira fahamyo kala duwan oo ku saabsan asal iyo macnaha magacaas. Si kastaba ha ahaatee, waxaa muhiim ah in la fahmo in “Habargidir” uusan ahayn naanays, balse uu yahay magaca laba bahood oo kala ah Bah Gidir iyo Bah Wayn. Labadaas bahood waxay yihiin kuwo isku xidhan, laakiin mid ka mid ah bahda weyn ayaa magacaas ku caan baxay.

Habargidir iyo Beelaha Kale ee Soomaaliyeed

Magaca “Habargidir” wuxuu asal ahaan ka yimid Bah Gidir, waana beel ka tirsan qabiilka Hawiye. Beeshan, oo loo yaqaan Caasho Gidir Karanle, waxay ku jiraan qaybta ugu weyn ee bulshada Soomaaliyeed. Habargidir waxaa sidoo kale lagu tilmaamaa inay leeyihiin xiriir guur oo dheer oo ka dhashay beelaha kale sida Mudulood, oo uu guursaday Caasho Gidir, iyo xitaa Ogaadeen, oo ay guursadeen hooyadood. Qeybta ugu muhiimsan ee kala soocaysa beelahan waa xiriirka qoys iyo magacyada dhalashada ee shantan beelood ee hoos ku xusan.

Shanta Beelaha ee Habargidir:

  • Sifaadle
  • Cayr
  • Saruur
  • Saleebaan
  • Siciid

Magacyadan waxay ka mid yihiin kuwa lagu yaqaan gudaha beesha Habargidir. Waxaa kale oo la xusay in hooyada Saleebaan iyo Siciid ay ka mid tahay hooyada Casho Kaarshe Maxamed, taasoo xoog badan ku haysa qaybta magacyada iyo dhaxalka beesha.

Madarkicis iyo Hiraab:

Marka la eego qaybta kale ee dhaxalka, Madarkicis ayaa ka mid ah qoysaska muhiimka ah ee kasoo jeeda beesha Habargidir, iyagoo guuray oo dhalay xubno muhiim ah oo ka mid ah taariikhda Soomaaliyeed.

In kasta oo magaca “Habargidir” uu caan ku yahay gudaha qabiilka Hawiye, haddana waxaa jira qaybaha kale ee beesha iyo xiriirada qoyska ee kala duwan. Tani waa mid ka mid ah arrimaha muhiimka ah ee u baahan in si wanaagsan loo fahmo, gaar ahaan marka la baarayo taariikhda iyo xiriirada beelaha Soomaaliyeed.

Doorka Siyaasadeed

Habargidir waxay ku leedahay door muhiim ah oo siyaasadeed gudaha Soomaaliya, gaar ahaan marka la eego xiriirka beesha iyo qaybaha kale ee bulshada. Qabiilka Hawiye, oo ay ka tirsan tahay Habargidir, wuxuu ka mid yahay qabiilada ugu weyn ee dalka, waxaana uu leeyahay saameyn ballaaran oo ku saabsan siyaasadda, dhaqanka, iyo dhaqaalaha. Doorka siyaasadeed ee Habargidir ayaa mararka qaar lagu muujiyay ka qaybgalka xukuumadaha iyo golayaasha siyaasadeed ee dalka, iyadoo xubno ka tirsan beesha ay ka soo muuqdeen meelo muhiim ah.

Hoggaaminta Siyaasadeed

Habargidir ayaa ka mid ah beelaha si weyn u matala qabiilka Hawiye ee siyaasadda Soomaaliya. Xubno badan oo ka tirsan beesha ayaa ku lug lahaa doorashooyinka iyo xulista madaxda qaranka, waxayna door ka ciyaareen isbedelada siyaasadeed ee dalka, sida doorashooyinka madaxtinimo iyo sidoo kale saameynta ay ku leeyihiin dowladnimada.

 

Xiriirka Siyaasadeed ee Beelaha Kale

Beesha Habargidir, sida beelaha kale ee Soomaaliyeed, waxay leedahay xiriir siyaasadeed oo adag oo ay la leedahay beelaha kale, gaar ahaan beelaha sida Mudulood, Ogaadeen, iyo Saleebaan. Xiriirkan ayaa inta badan noqda mid muhiim u ah xasiloonida siyaasadeed iyo awood qaybsiga dalka.

Saameynta Dagaallada iyo Xasiloonida

Beesha Habargidir, sida beelaha kale, waxay door muhiim ah ka ciyaartay dagaallada sokeeye ee Soomaaliya, laakiin sidoo kale waxay kaalin weyn ka ciyaartay xasiloonida iyo dib-u-heshiisiinta. Habargidir waxay ku lug lahayd dadaallada nabadaynta, iyada oo ogtahay in nabadgelyadu tahay furaha horumarka siyaasadeed iyo bulshada.

Dhaqaalaha iyo Siyaasadda

Beesha Habargidir waxay sidoo kale muhiim u tahay dhaqaalaha iyo siyaasadda gobolka, iyadoo xubno ka tirsan beesha ay ka qeyb qaataan ganacsiga iyo horumarinta adeegyada bulshada. Saameyntooda waxay ku saabsan tahay go’aan qaadashada siyaasadeed ee gobolka iyo dalka guud ahaan, gaar ahaan dhinacyada dhaqaalaha, amniga, iyo siyaasadda gudaha.