Majeerteen- maamulgoboleedka Puntland

Geesi Weeye Wiilku

Beesha Majeerteen waa mid kamid ah beelaha ugu magaca weyn Soomaaliya, lehna taariikh fac weyn oo dhinacyo badan taabaneysa. Beeshan waxay door muhiim ah ka qaadatay halgankii xorriyadda, horumarka siyaasadda, dhaqaalaha iyo waxbarashada Soomaaliya. Qoraalkan, waxaan ku dul istaagi doonaa qaar kamid ah shakhsiyaadka iyo dhacdooyinkii ugu waaweynaa ee la xiriira Beesha Majeerteen.

Taariikhda Saldanada Majeerteen: 1700-1927

Saldanada Majeerteen waxay ahayd awood muhiim ah oo ku taal xeebaha woqooyi-bari ee Soomaaliya, iyadoo xiriir dhow la lahayd dalalka Carabta iyo Hindiya. Intii lagu jiray qarnigii 18-aad, saldanada waxay noqotay awood muhiim ah oo isugu xirta ganacsiga badda iyo diblomaasiyadda caalamiga ah, iyadoo ilaalinaysay sharciga badda iyo difaacaysay dhulkeeda ka hortagaya awoodaha gumeysiga.

Majeerteen waxay maamushay magaalooyin xeebeedyo muhiim ah, waxayna gacanta ku haysay ganacsi xoolaha, udgoonka (frankincense), iyo alaabooyin kale oo qiimo badan leh. Tusaale ahaan, magaalada Merayah waxay caan ku ahayd soosaarista frankincense, oo qayb weyn ka ahayd ganacsiga gobolka. Saldanaddu waxay sidoo kale heshay xiriir ganacsi iyo heshiisyo lala galo dalal kala duwan sida Masar, Oman, iyo Ingiriiska.

Hase yeeshee, xilligii gumeystaha, Majeerteen waxay la kulantay dhibaatooyin ka yimid gumeysiga Talyaaniga iyo Ingiriiska, iyo dagaallo ka dhan ah isbeddelka siyaasadeed ee ka dhacay. Ugu dambeyntiina, saldanada Majeerteen waxay ku dambeysay gacanta Talyaaniga sanadkii 1927, taas oo calaamad u ahayd dhammaadkii madax-bannaanidooda.

Hoggaamiyeyaasha Siyaasadda

Beesha Majeerteen waxay soo saartay hoggaamiyayaal muhiim ah oo ka qayb qaatay xilliyadii hore ee Soomaaliya iyo guud ahaan Geeska Afrika.

  • C/rashiid Cali Sharmarke: C/rashiid Cali Sharmarke wuxuu ahaa Ra’iisul Wasaarihii ugu horreeyey ee Soomaaliya (1960-1964), kadibna wuxuu noqday Madaxweyne (1967-1969). Taariikhdiisa ayaa muhiim u ah Soomaaliya, waayo wuxuu saameyn weyn ku lahaa siyaasadda dalka iyo dib u heshiisiinta.

  • C/risaaq Xaaji Xuseen: Wuxuu ahaa Ra’iisul Wasaarihii labaad ee Soomaaliya, isagoo muhiimad weyn u leh taariikhda siyaasadda dalka.

  • Abdullahi Yuusuf Ahmed: Isaga ayaa ahaa Madaxweynihii ugu horreeyey ee Puntland, oo uu ka mid yahay aasaasayaashii maamulka Puntland, taas oo ka dhigtay Majeerteen beel muhiim ah oo xukunka Soomaaliya ka qayb qaadata.

Hoggaamiyeyaasha Milatariga

Beesha Majeerteen waxay sidoo kale soo saartay saraakiil milatari oo muhiim ah oo qeyb ka qaatay dagaallada iyo xaaladaha dalka.

  • Jeneraal Maxamed Abshir Haamaan: Wuxuu ahaa Jeneraalkii ugu horreeyey ee Soomaaliya, oo ku magac dheeraa “Garbaha Garaado”. Taariikhdiisa waxay ka mid tahay qaybaha milatari ee ugu muhiimsan ee Soomaaliya, waxaana loo aqoonsaday geesinimo.

  • Jeneraal Shire Jaamac Jaxiimo: Abaanduulaha ciidamada Soomaaliya ee dagaalkii Itoobiya ee 1977, oo helay bilad geesinimo, isaga oo ku guuleystay dagaalkii 1977 ee lagu xoreeyay dhulka Itoobiya.

Culumada iyo Dhaqanka

Beesha Majeerteen waxay sidoo kale soo saartay culimo iyo aqoonyahanno aad u muhiimsan.

  • Sheikh Siciid Maxamed Raage: Wuxuu ahaa culimadii ugu caansanayd ee Soomaaliya xilliyadii nabadda, waxaana lagu xusuustaa geesinimadiisa iyo ka qeyb qaadashadiisa sidii bulshada Soomaaliyeed u heli lahayd barbaarin diineed.

  • Khaliif Sheekh Maxamed: Gabayaagiisa iyo erayadiisa waxay caan ku yihiin Soomaalida, wuxuuna ahaa mid ka mid ah gabayaaga ugu weyn ee la xusuusto.

Dhaqanka iyo Hiddaha

  • Osmaniyadii Farta Soomaaliga: Beesha Majeerteen waxay gacan ka geystay dhaqanka farta Soomaaliga, iyadoo ka mid ahayd beelaha xoojiyay dhaqanka iyo qorista afka. Cumar Keenadiid, oo ah qof ka mid ah dadka ugu horeeyay ee qoray farta Soomaaliga, ayaa sidoo kale ka dhashay Beesha Majeerteen.

  • Dhaqanka Boqortooyada Daarood: Beesha Majeerteen waxay xubin muhiim ah ka tahay boqortooyada Daarood, oo ah boqortooyo taariikh dheer leh. Boqorka Daarood ee shanta Soomaaliyed, Boqor Burhaan Boqor Muuse, wuxuu ahaa mid ka mid ah madaxda weyn ee Beesha Majeerteen ee taariikhda ka muuqata.

Xiriirka Caalamiga Ah

 

  • Ilhaan Cumar: Waa xubinta Beesha Majeerteen ee ku jirta Aqalka Sare ee Mareykanka, taas oo muujinaysa sida beesha ay qeyb muhiim ah uga tahay siyaasadda caalamiga ah. Ilhaan ayaa tusaale u ah siyaasadda beesha ee ka qeyb qaadashada arrimaha caalamiga ah.

  • Wasiirka Socdaalka iyo Jinsiyadaha ee Finland: Mursal Xaaji Ducaale ayaa ka dhashay Beesha Majeerteen, waxaana uu madax ka ahaa waaxda socdaalka ee Finland, taas oo muujineysa saameynta Beesha Majeerteen ee dhinacyada dibadda.

Isbeddelka iyo Horumarka

Beesha Majeerteen waxay sidoo kale ku guuleysatay in ay kaalin muhiim ah ka qaadato horumarinta bulshada iyo dhaqanka. Waxay ka mid tahay beelaha ugu firfircoon ee isku dayaya in ay horumariyaan Soomaaliya, iyagoo sameynaya isbeddelo muhiim ah oo dhinacyo badan leh.

Wax ka baro qabiilada beesha majeerteen.

1-Cumar maxamuud
2-Cismaan Maxamuud
3-Ciise maxamuud
4-Cali Saleebaan
5-Bicidyahan
6-Siwaaqroon
7-Cali Jibraahiil
8-Nuux Maxamuud
9-Siwaakhroon
10-Ugaar saleebaan.
11-Daanweyne.
12-Ismaaciil saleebaan.
13-Xariir maxamuud.
14-Reer maxamuud Ibraahiimo.
15-Wabeeneeye .
16-Cabdiraxiin ibraahiim
17-Wadalmuge.
18-Reer cumar .
19-Amaanle .
20-Reer tabale .

21-Cabdiraxiin saleebaan.
22-Muuse maxamuud .
23-Nuurkiis qabe .
24-maxamuud xijiijle.
25- Aadan ibraahiim .

26- Cabdalle Ibraahiim .
27- Reer Guuleed shalaan dagay .
28- Ibraahim Toljecel .
29- Cabdulle toljecel .
30- Warfaa toljecel .
31- Sharmaarke Ummad nabi .
32- Xuseen ummad nabi .
33- maxamuud ummad nabi .
34- Saalax ummad nabi.
35- ismaaciil ummad nabi.
36- Maxamed talawaaq .
37- Reer Waa Rag .
38- idigfacle
39- laga dhufso
40- Amartiwaaq
41- cali xijiijle.
42- Gumasor
43- Fur kucaagle